Monthly Archive Lipiec 2016

Byadmin

Zaburzenia świadomości – czym są i jakie są ich przyczyny

   Świadomość to aktywność umysłu, stan w którym jednostka orientuje się w otaczającym ją świecie oraz w zjawiskach docierających do niej z wnętrza organizmu. W psychologii mówi się, że jest to odzwierciedlenie rzeczywistości – orientacja w świecie oraz introspekcja i samo-orientacja. Jest to pewien stan w którym nasz umysł w danym momencie jest aktywny i skupia się na pewnych osobach, przedmiotach czy zjawiskach. Przykładem może tu być człowiek rozmyślający o spotykającym go problemie i tutaj ten problem będzie przedmiotem jego refleksji. Wyróżnia się dwa typy świadomości:

1. świadomość introspektywną, w której jednostka skupia się na samym procesie świadomości a więc np. odbiera spostrzeżenia zmysłowe, czy jej widzenie jest wyraźne, jaki jest ton głosu osoby do niej mówiącej itp.
2. świadomość ekstrospektywną, gdzie jednostka koncentruje się na przedmiocie znajdującym się w danym momencie w jej świadomości, np. jakaś rzecz telewizor, komputer, biurko lub człowiek.

Aby sprawdzić stan świadomości zadaje się pytania dotyczące orientacji co do miejsca, czasu oraz w odniesieniu do własnej osoby. Wyróżnia się orientację autopsychiczną – związaną z własną osobą, imieniem i nazwiskiem oraz orientację allopsychiczną – odnoszącą się do czasu i miejsca w którym dana jednostka się znajduje.

                     Zaburzenia świadomości związane są z anormalnym funkcjonowaniem psychiki człowieka na całym jej obszarze. Dzielimy je na zaburzenia jakościowe oraz ilościowe.

Zaburzenia ilościowe: najczęściej polegają na wolnym nasilaniu się zaburzeń w toku myślenia, zaburzeń pamięci, izolowaniu się od rzeczywistości, gdzie spostrzeganie świata staje się częściowe i wyrywkowe, występuje niemożność koncentracji uwagi oraz stopniowa dezorientacja. Tego typu zaburzenia dzielimy na przymglenie świadomości, senność patologiczną, pół-śpiączkę i śpiączkę. Przymglenie świadomości tzw. obnubilatio, charakteryzuje się utrudnionym kontaktem słownym, gdzie jednak istnieje możliwość uzyskania zdawkowych odpowiedzi na pytania, spostrzeganiem otoczenia oraz własnych przeżyć wewnętrznych jak przez mgłę, słabą orientacją w czasie, trudnościami w zapamiętywaniu i odtwarzaniu wspomnień, zaburzeniami w reagowaniu na bodźce, słabym splątaniem myślowym oraz trudnościami w rozpoznawaniu osób z otoczenia. Osoby z przymgleniem świadomości można porównać do osób znajdujących się w momencie zasypiania, ich świadomość jest niewyraźna i przyćmiona. Senność patologiczną tzw. sornnoletio, cechują takie same objawy jak w przymgleniu świadomości, różnicą jednak jest tutaj znaczne nasilenie symptomów choroby oraz trudności w kontakcie słownym, uzyskiwaniu odpowiedzi od chorego i silna inkoherencja myślenia. Pół-śpiączka tzw. sopor, to zaburzenie gdzie występuje całkowity brak kontaktu słownego, a odruchy fizjologiczne organizmu takie jak okostnowy lub ścięgnisty są znacznie osłabione, zachowana zostaje jedynie odpowiedź na pojawiający się ból, jest to tzw. wygaszenie przytomności. Śpiączka zwana coma, jest ciężkim zaburzeniem świadomości, charakteryzuje się brakiem reakcji na bodźce zarówno werbalne jak i ruchowe czy bólowe, odruchy fizjologiczne stopniowo wygasają, a świadomość nie jest tutaj zachowana, bodźce zarówno ze świata zewnętrznego jak i wewnętrznego nie dochodzą do chorego. Śpiączka najczęściej wywołana jest urazem, narkozą lub takimi chorobami jak cukrzyca czy mocznica.

Zaburzenia jakościowe: podobnie jak zaburzenia ilościowe, cechują się różnorakimi stanami dezorientacji, splątania myślowego, alienowaniem się od rzeczywistości, związanym z zaburzeniami w obszarze uwagi oraz postrzeganiu otoczenia i zaburzeniami pamięci. Wyodrębnia się tutaj takie zaburzenia jak zespół majaczeniowy, zespół pomroczny, zespół onejroidalny, zespół splątaniowy. Zespół majaczeniowy tzw. deliryjny, cechuje się silniejszym zaburzeniem orientacji allopsychicznej niż tej dotyczącej własnej osoby. Najczęściej pojawia się w stanie upojenia alkoholowego lub w przebiegu silnej gorączki związanej z różnymi chorobami, ale występuje też w schizofrenii, psychozie maniakalno-depresyjnej oraz przy urazach mózgu. Zespół ten wyróżnia się pojawianiem się urojeń oraz halucynacji, najczęściej występują omamy wzrokowe i słuchowe, ale też i kinestetyczne, występują również stany lękowe oraz niepokój ruchowy, zaburzenia pamięci – amnezja okresów majaczeniowych, splątanie myślowe, dysforia, agresywne zachowania zarówno w stosunku do siebie jak i do innych osób, zaburzenia w toku myślenia pojawiają się wraz z utrudnionym kontaktem z chorym. Aby sprawdzić stopień zespołu majaczeniowego najczęściej daje się choremu pustą kartkę i komunikuje, iż zostało coś na niej napisane, następnie ocenia się stopień delirium gdy pacjent dostrzeże coś na papierze, jest to tzw. test czystej kartki. Zespół pomroczny zwany inaczej obnubilacyjnym, charakteryzuje się możliwością pojawienia się iluzji i omamów, zaburzeniami w toku myślenia, jednak czasem tylko ze słabym splątaniem myśli, całkowitą dezorientacją świadomości lub czasami z jej zawężeniem, zaburzeniami ruchowymi i pamięci. Najczęściej występuje w przebiegu padaczki lub intoksykacji. Wyróżnia się tutaj zamroczenie jasne, fugę oraz stany ekstatyczne i wyjątkowe. W tym stanie pacjent czasami zachowuje się logicznie i adekwatnie – może reagować na bodźce dochodzące do niego z otoczenia. Zespół onejroidalny tzw. zespół snopodobny, wyróżnia się objawami podobnymi do płytkiego snu, a więc występuje zaburzona orientacja co do czasu, miejsca i otoczenia, omamy w których chory bierze udział, pojawia się tzw. świadomość falująca, zaburzenia myślenia, amnezja o dłuższym czasie trwania i szerszym obszarze niż w przypadku amnezji w zespole majaczeniowym, zaburzenia nastroju i ruchowe, związane z treściami omamów. Ten rodzaj zaburzenia świadomości pojawia się najczęściej u osób chorych na padaczkę. Zespół splątaniowy inaczej amentywny, cechuje ostry początek, podwyższona temperatura ciała, intensywne pobudzenie ruchowe, pojawienie się urojeń i omamów, brak kontaktu werbalnego z chorym, istotne zaburzenie myślenia wraz z jego splątaniem, brak orientacji zarówno allo- jak i autopsychicznej. Jest to ciężki i głęboki stan zaburzenia świadomości, pojawiający się często w przebiegu chorób somatycznych lub przy organicznych uszkodzeniach mózgu. Jak widać symptomy pojawiające się we wszystkich zaburzeniach świadomości bardzo często są do siebie podobne, dlatego też wyróżnia się kilka zaburzeń przy których mogą wystąpić objawy z każdego typu zespołów, np. takim zaburzeniem jest zespół  pomroczno – majaczeniowy.

Jakie przyczyny powodują powstawanie zaburzeń świadomości?

             Istnieją dwie szersze grupy dzielące przyczyny zaburzeń świadomości a są to pierwotne i wtórne zaburzenia świadomości.

Pierwotne zaburzenia świadomości: przyczyną powodującą rozwój choroby jest uszkodzenie mózgu, najczęściej są to udary mózgu, krwotoki podpajęczynówkowe, zapalenia opon mózgowych oraz mózgu, guzy mózgu, padaczka oraz urazy czaszkowo – mózgowe.

Wtórne zaburzenia świadomości: gdzie przyczyną pojawienia się zaburzeń świadomości są schorzenia pozamózgowe, związane z uszkodzeniami narządów lub choroby ogólnoustrojowe, a zaliczamy do nich intoksykację np. alkoholem, lekami uspokajającymi i nasennymi lub też czadem, zakażenia bakteryjne, wstrząsy anafilaktyczne, zaburzenia krążenia, zatrucia wewnątrzpochodne czy też działanie szkodliwych czynników jak np. porażenie prądem, promieniowanie jonizujące.

         Ważne też, ze względu na szybkie rozpoznanie choroby i pomoc osobie dotkniętej zaburzeniami świadomości są fazy owych zaburzeń, które można wyróżnić ze względu na stopień kontaktu jaki ma chory z rzeczywistością i otoczeniem. Dzielone są one na:

• fazę pierwszą nazywaną sennością, gdzie występuje wzmożona senność z możliwością wybudzenia jednostki i porozmawiania z nią oraz jej szybkie zasypianie.
• fazę drugą – stan pół-śpiączki, który charakteryzuje się brakiem kontaktu słownego ale też możliwością wybudzenia chorego ze snu za pomocą np. silnego potrząsania.
• fazę trzecią – głęboką śpiączkę, w której pojawia się jedynie reakcja na mocne impulsy bólowe, przy których wykonywane są niezborne ruchy. Występują również takie objawy jak zaburzenia napięcia mięśniowego, oddechowe, termiczne a odruchy takie jak źreniczny lub rogówkowy są nikłe.
• fazę czwartą tzw. coma extremum a więc najbardziej daleki stan śpiączki, gdzie nie pojawiają się już żadne reakcje na ból, czy jakiekolwiek odruchy, w tej fazie chory nie jest w stanie sam oddychać i nie odnotowywuje się już czynności mózgu. Jedyne działanie w organizmie wykazują serce oraz nerki.

                Jeśli chodzi o leczenie zaburzeń świadomości najważniejsze jest usunięcie przyczyny ich powodującej, właściwe rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, zaś leczenie osób z zaburzeniami świadomości powinno być dopasowane do każdego przypadku.

Byadmin

Lęk – nieodłączny element życia człowieka? Zaburzenia lękowe – przebieg, charakterystyka i leczenie

    W wielu różnych sytuacjach życiowych każdy z nas może odczuwać strach. Jest on bardzo często nieodłącznym komponentem adaptacyjnym przy nowych sytuacjach życiowych. To właśnie strach przygotowuje nas do reagowania na zagrożenie poprzez walkę lub ucieczkę, zaś lęk komunikuje nam, że możliwe jest pojawienie się takiego zagrożenia. Taki lęk którego siła jest umiarkowana bardzo często określany jest mianem pozytywnego – wpływającego dodatnio zarówno na uczenie się jak i przystosowanie do nowej sytuacji. W niektórych przypadkach jednak siła tego lęku jest znacznie większa a on sam pojawia się często, powoduje dezorganizację życia jednostki, przysparza wielu cierpień i przeszkadza w wykonywaniu czynności dnia codziennego. Taka postać lęku nabiera znaczenia lęku patologicznego, a więc można tutaj mówić o pojawieniu się zaburzeń lękowych.

              Charakteryzując zaburzenia lękowe należy najpierw rozdzielić pojęcie lęku od strachu oraz przybliżyć czym dokładniej jest każde z tych terminów. Na strach składają się trzy elementy: fizjologiczny, behawioralny oraz poznawczy, które jednak nie zawsze muszą wystąpić wspólnie, mogą pojawić się dwa z nich bądź nawet i tylko jeden. Komponent fizjologiczny to nic innego jak przyspieszone tętno, ucisk w klatce piersiowej, nieostre widzenie czy też np. przyspieszona perystaltyka jelit. Składnik behawioralny to zaburzenia w zachowaniu np. jąkanie się czy powtarzanie pewnych czynności. Ostatni składnik a mianowicie składnik poznawczy to pojawiające się myśli o rzeczywistym niebezpieczeństwie oraz wszelakie zniekształcenia procesów poznawczych typu przewidywanie przyszłości czy katastrofizowanie. W lęku można wyróżnić wszystkie składowe o których mowa wyżej. Jaka jest zatem różnica pomiędzy lękiem a strachem? A więc, w lęku komponent poznawczy przybiera nieco inną formę niż w omawianym wcześniej strachu. W tym przypadku myśli jakie rodzą się w głowie jednostki dotyczą nierealnego i nieokreślonego zagrożenia. Mówiąc kolokwialnie osoba nie wie czego się boi, a jej lęk nie ma sprecyzowanej przyczyny. W zaburzeniach lękowych to właśnie lęk jest głównym objawem występującym w tego typu zaburzeniach, może przybierać różne postacie ale zawsze będzie związany z brakiem realnego niebezpieczeństwa.

                 Definicja zaburzeń lękowych podaje, że są to przesadne reakcje lękowe na nieistniejące w rzeczywistości zagrożenie bądź przecenianie pojawiającego się realnie niebezpieczeństwa, które mają wpływ na myśli, emocje oraz funkcjonowanie jednostki. Postrzeganie sytuacji przez jednostkę jest w tym przypadku irracjonalne. Zaburzenia te są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych i zazwyczaj dotykają kobiet, jednak diagnozuje się je u obu płci, zarówno u osób młodych jak i starszych oraz u dzieci. Wraz z zaburzeniami lękowymi mogą współistnieć inne zaburzenia psychiczne np. depresja czy uzależnienia od różnych środków psychoaktywnych, bardzo często również u osób chorych na te zaburzenia występują jednocześnie ich różne postacie. Wyróżnić można kilka typów tych zaburzeń, które zostaną pokrótce poniżej scharakteryzowane, a mianowicie są to: zaburzenia lękowe w postaci fobii (agorafobia, fobia społeczna, specyficzne postacie fobii), inne zaburzenia lękowe (zaburzenie lękowe z napadami paniki, uogólnione zaburzenie lękowe, mieszane zaburzenie depresyjne i lękowe, inne), zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (zaburzenie z przewagą myśli (obsesji) czy ruminacji natrętnych, zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (kompulsje), myśli i czynności natrętne, mieszane).

Fobie: są uwarunkowane sytuacyjnie, ich przejawy to pojawiający się wszechobecnie, nierealny lęk na czynnik, który go wyzwala np. może to być pająk, ciemności, zamknięte pomieszczenia oraz wystąpienie specyficznych, silnych i niekontrolowanych reakcji na ten bodziec. Osoby cierpiące na tego rodzaju zaburzenia są świadome swoich nadmiernych i irracjonalnych lęków, a sytuacje czy przedmioty wywołujące lęk są przez te osoby unikane. Takie zachowania jednak ograniczają w znacznym stopniu normalne funkcjonowanie życia człowieka. W fobiach przyczyna czy źródło lęku jest tutaj jasno sprecyzowane, jednak rzeczywiste niebezpieczeństwo ze strony bodźca jest nieokreślone a co więcej można powiedzieć, że jest nikłe lub w ogóle nie istnieje. Agorafobia to lęk przed otwartymi przestrzeniami, osoby cierpiące na ten rodzaj fobii obawiają się braku pomocy ze strony społeczeństwa w momencie napadu paniki lub braku możliwości ucieczki z miejsc zatłoczonych. Fobia społeczna przejawia się lękiem przed znajdowaniem się w centrum uwagi innych ludzi i byciem przez nich ocenianym lub krytykowanym, występuje w małych grupach społecznych w przeciwieństwie do agorafobii. Specyficzne postacie fobii to np. lęk przed wysokościami, przed wodą, przed zwierzętami, przed burzą czy przed krwią, są one związane z lękiem wywołanym przez konkretną sytuację czy przedmiot.

Inne zaburzenia lękowe: w których wyróżniamy najczęściej zaburzenie lękowe z napadami paniki oraz tzw. lęk uogólniony. Napady paniki charakteryzują się powtarzającymi się atakami lęku, są nieprzewidywalne i niekontrolowane. Występują przy tym pewne objawy somatyczne np. trudności w oddychaniu, kołatanie serca czy zawroty głowy, pojawiają się uporczywe myśli o śmierci. Chory zapędza się w tzw. mechanizm błędnego koła – lęk wywołuje objawy somatyczne, zaś objawy somatyczne potęgują lęk. Bardzo często napady paniki współwystępują z fobiami, zaś w okresach bezobjawowych pojawia się lęk związany z oczekiwaniem na atak paniki. Uogólnione zaburzenie lękowe objawia się stałym odczuwaniem lęku, który nie jest związany z żadnymi sytuacjami ani przedmiotami, nie występują tutaj również napady paniki. Osoba chora na ten typ zaburzenia lękowego uważa, że świat jest niebezpieczny, pomimo żadnych oznak zagrożenia odczuwa ciągły niepokój związany np. z utratą własnego zdrowia lub zdrowia bliskich mu osób. Lęk tutaj jest stały, przewlekły, utrzymuje się przez dłuższy czas – co najmniej 6 miesięcy. Chory zamartwia się, ma poczucie, że coś złego się wydarzy lecz sam nie wie co i czego się boi. Ciągłe napięcie może prowadzić do nadmiernego pobudzenia wegetatywnego organizmu, pojawiają się bóle głowy, zaburzenia snu, męczliwość itp. a co za tym idzie inne problemy ze zdrowiem.

Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne: są to pojawiające się niechciane i natrętne myśli tzw. obsesje, z których tworzą się przymusowe i natrętne działania tzw. kompulsje. A więc przybliżając, osoba chora na tego typu zaburzenia odczuwa uporczywe myśli najczęściej związane z lękiem przed brudem czy zarazkami po czym jest zmuszona, w jej mniemaniu, do np. ciągłego mycia rąk – natrętne czynności. Kompulsje są tutaj zazwyczaj odpowiedzią na obsesje i tworzą pewnego rodzaju rytuały – mycie rąk lub też czynności umysłowe – liczenie, a ich funkcją jest przede wszystkim obrona przed pojawiającym się lękiem. Zarówno natrętne myśli jak i natrętne działania są dalece przejmujące i wywołują cierpienie psychiczne osobom chorym, przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu i zwykłym wykonywaniu codziennych czynności.

Jak zatem leczyć zaburzenia lękowe?

Najczęściej stosowanymi w tych czasach metodami są terapia behawioralna oraz psychofarmakoterapia. Bardzo ważna wydaje się edukacja chorego związana z poznaniem mechanizmów wywołujących zaburzenia lękowe oraz takich które pojawiają się w przebiegu tej choroby, czym tak naprawdę jest lęk oraz zaburzenia lękowe. Jeśli chodzi o terapię behawioralną stosuje się w niej zazwyczaj trzy metody – relaksacyjne lub systematycznej desensytyzacji, ekspozycyjne i poznawcze. Chory uczy się kontrolować fizyczne objawy lęku poprzez relaksację mięśni oraz monitorowanie swojego oddechu, metoda desensytyzacji polega na wyobrażaniu bodźców wywołujących lęk u pacjenta w stanie relaksacji, ma to na celu usunięcie reakcji unikania w momencie pojawienia się bodźca lękowego. Metody ekspozycyjne polegają na konfrontowaniu chorego z sytuacjami lub przedmiotami wywołującymi u niego lęk. Bardzo istotne jest tutaj wcześniejsze silne i głębokie przygotowanie pacjenta do tej sytuacji. Celem tej metody terapii jest nauczenie chorego alternatywnego sposobu reagowania na bodziec lękotwórczy, a więc wykształcenie u niego innego niż dotychczas radzenia sobie z lękiem oraz wyuczenie umiejętności kontrolowania i kierowania reakcją lęku oraz paniki. Metody poznawcze pomagają w przeformułowywaniu lękowych myśli, mają one na celu doprowadzenie osoby do innego – rzeczywistego postrzegania sytuacji. Zwykle w zaburzeniach lękowych myśli pacjentów są katastroficzne, negatywne,  nierealne i przesadzone, dlatego też ta metoda polega na ich reinterpretowaniu, zamienianiu ich na myśli pozytywne i realne. Bardzo często w zaburzeniach lękowych stosuje się farmakoterapię, wydaje się ona być niezbędna ponieważ większość tych zaburzeń ma podłoże biologiczne. Najczęściej stosowane są leki antydepresyjne oraz anty-lękowe. Jednak przy zastosowaniu farmakoterapii istotne jest uświadomienie choremu działania używanych przez niego leków oraz ich skutków ubocznych.

          Jak więc widać istnieje wiele metod pomagających osobom chorym na zaburzenia lękowe, jednak niewątpliwie ważna wydaje się w tym miejscu dobra diagnoza i efektywna pomoc w walce z tą chorobą. W każdym z nas jest odrobina lęku jednak ?naj­gor­szy jest lęk przed czymś cze­go nie można naz­wać. Na lęk bez imienia nie po­magają na­wet strzykawki.? J.L. Wiśniewski.

Byadmin

Urojenia i halucynacje? Czy tylko to wyróżnia psychozę? Symptomy, typy i leczenie zaburzeń psychotycznych

Psychoza jest terminem określającym patologiczne zachowania, mowa tutaj przede wszystkim o zachowaniach gdzie obraz rzeczywistości jest zniekształcony. Nie rozpatruje się jej jednak jako osobnej jednostki chorobowej ponieważ jej przyczyny mogą mieć różne podłoże. Psychoza występuje najczęściej u osób młodych, zarówno u kobiet jak i mężczyzn, około 3% osób doświadcza epizodu psychotycznego, zaś 1% osób przechodzi schizofrenię. Osoby doznające psychozy spostrzegają rzeczywistość nierealnie, odbierają bodźce które tak naprawdę nie istnieją, słyszą, widzą i czują rzeczy których nie ma, mają zaburzony krytycyzm – nie są świadome swojej choroby, uważają że to co percypują jest rzeczywiste i realne. Jak już było wspominane przyczyn tego zaburzenia jest wiele, mogą to być nieprawidłowości w obrębie mózgu, mowa tutaj o zakłóceniach w działaniu neurotransmiterów i ich neuroprzekaźników – dopaminy oraz serotoniny – tzw. psychoza somatogenna. Inne przyczyny to działanie narkotyków lub alkoholu (zwykle u osób uzależnionych od alkoholu) mówi się wtedy o psychozie intoksykacyjnej, również jako objaw wtórny depresji jest to psychoza depresyjna, epizod psychozy może pojawić się również u osób starszych mających problemy z pamięcią, zaś jeśli chodzi o takie jednostki chorobowe jak schizofrenia czy zaburzenia schizoafektywne ich przyczyn należy szukać w genetyce, psychologii lub środowisku.

Czym tak naprawdę objawia się psychoza?

W psychozie zaburzenia w odbiorze rzeczywistości występują na kilku płaszczyznach – myśleniu i wypowiedziach, percepcji bodźców zmysłowych, zachowaniu oraz na płaszczyźnie odczuwania i odbierania emocji. Tok myślenia osób z psychozą jest nieuporządkowany, niejasny, niespójny i zdezorganizowany. Wpływa to na koncentrację uwagi, która jest zakłócona, umiejętność zapamiętywania czy problemy z komunikacją. W późniejszym etapie choroby osoba taka szybko przeskakuje z tematu na temat, jej wypowiedzi są niezrozumiałe i bez związku. W wypowiedziach chorych na psychozę mogą pojawiać się treści dziwne, niezgodne z rzeczywistością, takie osoby mogą być przekonane, że są prześladowane czy obserwowane, że ich myśli są obce, a społeczeństwo rozmawia o nich i ich lustruje. Takie objawy nazywane są urojeniami i występują bardzo często w psychozach. Jeśli chodzi o sferę zmysłową w odbiorze rzeczywistości to osoba z psychozą może słyszeć głosy, czuć dotyk na skórze, widzieć różne rzeczy czy osoby które tak na prawdę nie istnieją w rzeczywistości jednak osoba ta jest całkowicie przekonana, że jest to prawdziwe. Takie zaburzenia spostrzegania zmysłowego nazywane są halucynacjami. Zachowanie osób z psychozami zwykle jest bardzo chaotyczne, poprzez takie zachowanie człowiek nie jest w stanie wykonywać codziennych czynności, zaś przez brak higieny osobistej jego wygląd zewnętrzny staje się zaniedbany, niechlujny. Bardzo często chorzy ubierają się w sposób niekonwencjonalny, budzący zdziwienie, noszą ubrania nieadekwatne do pory roku, a ich zachowanie jest niedostosowane do sytuacji. Jeśli chodzi o płaszczyznę emocjonalną, uczucia osób z psychozą bardzo często ubożeją, a ekspresja ich emocji może być zupełnie niestosowna, pojawia się tzw. chłód emocjonalny – problemy z wyrażaniem i odczuwaniem uczuć.

Bardzo często zanim pojawią się główne objawy psychozy u osób chorych można zauważyć zaburzenia snu, apetytu, trudności ze skupianiem uwagi, obniżoną energię, brak motywacji, trudności z podejmowaniem decyzji, zmiany nastroju, apatię, lęk, izolowanie się od społeczeństwa, problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, zaburzenia pamięci.

            W psychozie wyróżnić można trzy jej etapy, a mianowicie:

1. fazę prodromalną, w której pojawiają się tzw. wczesne objawy choroby opisane powyżej np. lęk, zaburzenia snu czy apetytu, izolację społeczną.
2. fazę ostrą, gdzie pojawiają się objawy krytyczne choroby takie jak urojenia, halucynacje, zaburzenia w sferze emocjonalnej czy w zachowaniu, chory traci kontakt z rzeczywistością, żyje w swoim własnym, wyimaginowanym świecie.
3. fazę zdrowienia lub rezydualną, w której osoba z epizodem psychotycznym lecząc się zdrowieje – objawy choroby ustępują.

           Wyróżnić można kilka typów psychoz, najczęściej są to schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne, psychoza reaktywna oraz psychoza egzogenna. Pokrótce zostaną one poniżej scharakteryzowane.

Schizofrenia: jest to choroba którą ciężko opisać w skrócie, jest ona jednym z najcięższych zaburzeń psychicznych, z którym chorzy muszą borykać się przez całe swoje życie. Są momenty remisji objawów, jednak chcąc wrócić do normalnego życia i funkcjonowania choroba ta wymaga ciągłego leczenia, stałej farmakoterapii oraz nieustannej opieki medycznej. Przyczyny tej choroby nie są do tej pory poznane, istnieją różne hipotezy mówiące o podłożach tej choroby jednak żadne z nich nie zostały poparte badaniami i udowodnione. Najczęściej zapadają na nią osoby młode, wkraczające w wiek dojrzewania, częściej mężczyźni niż kobiety, a potocznie mówi się, że jest to choroba ludzi młodych oraz ?bogatych i biedaków?. Badania pokazują, że może być ona dziedziczona, wystąpienie schizofrenii w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania na to zaburzenie. Istnieje kilka podtypów tej choroby – paranoidalna, hebefreniczna, katatoniczna, prosta, rezydualna i niezróżnicowana. Schizofrenia paranoidalna charakteryzuje się głównie urojeniami i halucynacjami, chory czuje się np. obserwowany, prześladowany, słyszy głosy, szepty, które go oceniają i krytykują, a wszyscy wokół mówią o nim i go śledzą. W tym typie schizofrenii na drugi plan schodzą takie objawy jak zaburzenia myślenia, wypowiedzi czy afektu. Ta postać ujawnia się najpóźniej. Schizofrenia hebefreniczna objawia się głównie zaburzeniami nastroju, napędu psychoruchowego oraz zaburzeniami myślenia, rokowanie w tej postaci choroby jest niekorzystne. Schizofrenia katatoniczna cechuje się zaburzeniami w sferze psychomotorycznej, chory może być nadmiernie pobudzony a może znajdować się w stanie stuporu katatonicznego lub giętkości woskowej. Ten rodzaj choroby wykazuje pozytywne rokowanie. Schizofrenia prosta – to postać schizofrenii trudna do rozpoznania, początek choroby jest bardzo łagodny ale prowadzi do zmian zachowania oraz izolacji społecznej. Schizofrenię rezydualną diagnozuje się wraz z długoterminowym przebiegiem schizofrenii. Nie pojawiają się tutaj urojenia ani halucynacje, a dominują tzw. objawy negatywne, dziwne i absurdalne zachowania. Schizofrenia niezróżnicowana wyróżnia się tym, że pojawiają się zmieszane objawy z pozostałych podtypów schizofrenii omówionych powyżej, takie przy których nie można jednoznacznie sklasyfikować danej jednostki chorobowej do występujących typów.

Zaburzenie schizoafektywne: charakteryzuje się połączeniem objawów z grupy zaburzeń afektywnych z objawami schizofrenii. Objawy pojawiają się różnie, często występują okresy bezobjawowe. Najczęściej choroba ujawnia się po 40 roku życia. Zaburzenia te mają często korzystniejszy przebieg niż zaburzenia schizofreniczne. U chorego na to zaburzenie najczęściej występują zarówno urojenia, halucynacje jak i depresja lub mania. Objawy mogą występować wspólnie lub też mogą pojawiać się osobno okresami. Wyróżnia się takie podtypy jak: typ depresyjny, typ maniakalny i typ mieszany. Podobnie jak w przypadku schizofrenii, zaburzenie schizoafektywne jest chorobą przewlekłą, wymagającą stałej opieki i kontroli lekarskiej oraz stałej farmakoterapii.

Psychoza reaktywna: pojawia się po przeżyciu trudnych, traumatycznych i dalece stresujących sytuacjach i wydarzeniach życiowych. Osoby z takim typem psychozy doświadczają urojeń, halucynacji i innych objawów psychoz po trudnych doświadczeniach takich jak wypadek czy śmierć bliskiej osoby. W tym typie psychozy objawy przechodzą same a choroba mija.

Psychoza egzogenna: charakteryzuje się tym, że powstaje z takich przyczyn jak zażywanie dopalaczy, narkotyków, nadużywanie alkoholu, zatrucia grzybami, nadużywanie leków czy urazy mózgu. Cechuje ją ostry przebieg, najczęściej występują zaburzenia świadomości tzw. zespół majaczeniowy lub zespół splątaniowy. Leczenie tego typu psychozy jest zależne od przyczyny jej wystąpienia, podobnie jak w przypadku rokowania oraz przebiegu choroby. Najczęściej jednak do leczenia tej grupy psychoz stosuje się farmakoterapię neuroleptykami, które usuwają objawy pozytywne, lęk i pobudzenie motoryczne.

Na czym polega leczenie psychoz?

Najczęściej psychozy leczone są farmakologicznie. Stosuje się leki przeciwpsychotyczne a więc nauroleptyki, hamujące pojawianie się objawów pozytywnych – urojeń i halucynacji. Jest to główny rodzaj leczenia tej grupy zaburzeń. Można również stosować psychoterapię, jest ona jednak tylko dodatkową metodą terapeutyczną w tym przypadku. Istotne, ze względu na ryzyko wystąpienia depresji, prób samobójczych czy agresji i przemocy, jest szybkie rozpoznanie choroby, poddanie się leczeniu i stosowanie się do zaleceń lekarzy.

                 Psychozy są grupą chorób zaliczaną do ciężkich i niemożliwych do całkowitego wyleczenia jak w przypadku schizofrenii, można jednak funkcjonować z nimi normalnie, pracować, uczyć się i wykonywać codzienne czynności, należy jednak pamiętać o zażywaniu leków i kontrolowaniu swojego stanu zdrowia.