Byadmin
Gwałt – jak wyjść z ciężkiej traumy?
Podręcznikowa definicja określa gwałt jako odbycie stosunku fizycznego wbrew woli drugiej osoby, przy użyciu siły, groźby czy też zastraszenia. Niesie on za sobą upokorzenie i zdegradowanie ofiary do poziomu obiektu, mającego zaspokoić potrzebę fizycznego obcowania na którym można wyładować swoją złość, agresję, siłę czy zamiłowanie do przemocy. Gwałt niesie za sobą nie tylko traumę psychiczną ale również fizyczną. Jak ofiara gwałtu może sobie pomóc? Gdzie może szukać pomocy i jak poradzić sobie z największą życiową traumą? Dowiesz się tego, czytając poniższy artykuł.
1. Pierwsza reakcja po gwałcie
Trauma zgwałcenia jest odmianą stresu pourazowego i składa się z trzech faz:
- ostrej reakcji pourazowej – może trwać od kilku dni do nawet kilku tygodni po gwałcie,
- dostosowaniu – jest to próba powrotu do normalnego życia,
- renormalizacji – ofiary gwałtu traktują ten rodzaj napaści seksualnej jako jedno z doświadczeń życiowych.
W przypadku ostrej reakcji pourazowej należy zaznaczyć, iż nie ma jednej, określonej reakcji na gwałt. W większości przypadków jednak wyróżnić można trzy typowe rodzaje zachowań. W pierwszym momencie ofiara doznaje ataku histerii, płaczu, niepohamowanego lęku (zachowania ekspresyjne). Zdarza się że kobieta w pierwszej fazie, zdaje się być pozbawiona wszelkich emocji (zachowania kontrolowane) lub jest całkowicie zdezorientowana, nie wie co się stało i zachowuje się jak po wybudzeniu z głębokiego transu (szok, niedowierzanie).
W ostrej reakcji pourazowej kobietom bardzo często towarzyszą także takie zachowania jak obsesyjne mycie się, wymioty, nudności, otępienie, osłabiona czujność, zaburzenia pamięci.
Przy fazie drugiej czyli dostosowaniu, kobieta czuje wewnętrzny zamęt. Etap ten może trwać miesiącami, a nawet latami. Ofiary gwałtu starają się bagatelizować całą sytuację, udając że wszystko jest w porządku i nic się nie wydarzyło. Potrafią tłumić w sobie całe zajście i nie mówić o tym nikomu. Są jednak i takie przypadki w których poszkodowane kobiety ciągną w przeciwną stronę to znaczy bardzo dramatyzują, nie potrafią przestać o tym myśleć ani mówić. Ciągle analizują zaistniałą sytuację, szukają jej przyczyny, starają znaleźć wyjaśnienie, dlaczego do tego doszło. Często też stosują się do ucieczki jak wyprowadzenie do innego miasta, zerwanie wszelkich dotychczasowych kontaktów, zmiana pracy, zmiana wyglądu a nawet zmiana nazwiska.
Z kolei w przypadku renormalizacji, ofiary gwałtu sprowadzają ten rodzaj napaści na poziom zwykłego doświadczenia życiowego na którym nie skupiają większej uwagi. W tej fazie ofiara dystansuje się do tego wydarzenia, nie ma poczucia wstydu, ani nie czuje się winna.
Generalnie ofiarom przemocy seksualnej towarzyszy ogólne pogorszenie stanu zdrowia. Pokrzywdzone kobiety stają się na ogół:
- lękliwe,
- odczuwają ciągły strach i niepokój,
- czują się bezradne,
- są nadmiernie czujne,
- wpadają w depresję,
- pogorszeniu ulegają ich dotychczasowe kontakty w rodzinie oraz z najbliższymi osobami,
- pojawiają się wahania nastroju,
- wrogość,
- agresja,
- zaburzenia snu,
- koszmary senne,
- samookaleczenia,
- sięganie po różnego rodzaju używki i leki.
Jednak powszechną reakcją obronną podczas przechodzenia traumy jest wszechobecny lęk i nieufność. Kobieta nie chce nigdzie chodzić ani przebywać sama, czuje strach a nawet obrzydzenie w stosunku do mężczyzn, boi się bliskości w jakiejkolwiek postaci, nie pozwala się dotknąć, ani stać zbyt blisko siebie. Boi się obcych ludzi a czasem, kiedy strach i lęk przejęły kontrolę nad umysłem, kobieta potrafi w ogóle nie wychodzić z domu, nie odbierać telefonów i nie dawać znaków życia. Najchętniej zapadłaby się pod ziemię.
2. Jak reaguje rodzina i najbliżsi?
Reakcja najbliższych na gwałt ma istotny wpływ na to, jak pokrzywdzona kobieta poradzi sobie z zaistniałą sytuacją i późniejszą traumą. Rodzina i najbliższe otoczenie przeważnie jest wstrząśnięta i zszokowana. Towarzyszy im nie mniejsza złość, ból, frustracja i trudność z pogodzeniem się z faktem, że ktoś skrzywdził bliską im osobę. Czasem nie wiedzą w tym wszystkim, jak należy pomóc pokrzywdzonej i jak z nią rozmawiać. Boją się poruszać ten temat gdyż nie chcą poruszać lawiny traumatycznych wspomnień. Często też rodzice, rodzeństwo, mąż czy najbliższa przyjaciółka obwiniają siebie za całe zajście i nie umieją wybaczyć sobie, że nie zapobiegli tragedii.
Zdarza się że reakcja otoczenia ma zgoła inne oblicze i potrafi obwiniać samą poszkodowaną. Ofiara gwałtu słyszy takie wymówki jak “Po co tam poszłaś?!”, “Jakbyś Nas posłuchała, to nic by się nie stało!”, “Skoro się tak ubrałaś, to się nie dziw że tak się stało!” i wiele podobnych. To oczywiście można śmiało zaliczyć do przypadków patologicznych, kiedy to rodzina i najbliżsi zamiast być wsparciem dla poszkodowanej, tylko bardziej pogłębiają jej traumę i zagubienie.
3. Gdzie ofiara gwałtu może szukać pomocy?
Bardzo ważna jest pomoc udzielona bezpośrednio po zgwałceniu. Kobieta powinna niezwłocznie zgłosić się na pogotowie, na policję lub do ośrodka interwencji kryzysowej. Niezwykle istotne jest aby kobieta bezpośrednio po napaści zgłosiła się na pogotowie, gdzie zostanie jej udzielona pomoc w szerokim zakresie. Obejmuje ona m.in. badanie w kierunku wykluczenia ciąży, zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz zabezpieczenia ewentualnych śladów dokonanego czynu.
Ponadto na pogotowiu ratunkowym pokrzywdzona kobieta otrzyma nie tylko fachową opiekę i pomoc medyczną, ale może tam porozmawiać z ludźmi którzy wytłumaczą jej że nie jest winna temu, co się wydarzyło. To pomoże w utwierdzeniu jej w przekonaniu że osoba która ją skrzywdziła, popełniła poważne przestępstwo za które musi odpowiedzieć. Kobiecie zostanie udzielona pomoc psychologiczna a także prawna dzięki której, może ustalić dalsze postępowanie.
Należy również poinformować organy ścigania które dzięki szybkiemu zgłoszeniu, mają większą szansę na złapanie winowajcy i postawienie go przed sądem.
4. Jak wygląda leczenie traumy po gwałcie?
Powrót do pełni zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego, jest powolnym procesem. Nie jest ani łatwy, ani bezbolesny. Aby wyleczyć traumę po gwałcie, ofiara musi wyrzucić z siebie całą złość i wszystkie złe emocje, które w niej siedzą a co za tym idzie, musi o tym opowiedzieć i tym samym wrócić pamięcią do traumatycznych zdarzeń. Jest to jednak konieczne aby mieć poczucie, że jest rozumiana. Nie da się jasno określić ile taka terapia może potrwać, to jest kwestia indywidualna. Leczenie nie sprawi, że gwałt zacznie być traktowany tak, jakby nigdy nie miał miejsca. Terapia ma za zadanie pomóc kobiecie w oswojeniu się z tym wydarzeniem i nauczyć się z tym żyć. Polega na pokazaniu skuteczniejszych sposobów w radzeniu sobie z tym wydarzeniem i na uwolnieniu się od lęku.
Byadmin
Hazardzista w rodzinie. Jak wyrwać najbliższych ze szponów nałogu?
Nałóg hazardowy to choroba, która pochłania nie tylko samego uzależnionego ale wpływa również na jego najbliższe otoczenie i rodzinę. Skutki mogą być katastrofalne od problemów finansowych po zszargane nerwy i zniszczoną psychikę. Chory traci kontrolę nie tylko nad nałogiem ale przede wszystkim nad własnym życiem. Aby skutecznie pomóc osobie uzależnionej od hazardu, należy w pierwszej kolejności poznać czym jest ta choroba, jak myśli i co czuje uzależniony, ponieważ pozwoli to nie tylko go zrozumieć ale również znaleźć rozwiązanie patowej sytuacji. O tym opowiemy w poniższym artykule.
1. Kiedy można mówić o nałogu hazardowym?
W psychologii uzależnienie od hazardu określane jest jako choroba ukryta. Na pierwszy rzut oka, nic nie wskazuje na uzależnienie. Choroba nie daje żadnych oznak fizycznych, jak w przypadku narkomanów czy alkoholików. Ciężko również stwierdzić kiedy mowa o hazardziście zwyczajnym, a kiedy o patologicznym. Granica między tymi dwoma przypadkami jest bardzo cienka.
Zwyczajny hazardzista to osoba, który lubi grać w gry losowe, na automatach i, maszynach czy obstawia zakłady bukmacherskie. Jednak dzieje się to sporadycznie, ma charakter rozrywkowy i jest to dla niego czysta forma zabawy. Cechą charakterystyczną patologicznego hazardzisty jest natomiast obsesyjna chęć do grania, która z czasem nabiera takich rozmiarów, że w sposób bardzo destrukcyjny wpływa na wszystkie sfery jego życia.
Uzależnienie od hazardu rozwija się stopniowo. W początkowej fazie nikt z otoczenia uzależnionego nie zauważa, że dzieje się coś niedobrego. W dzisiejszych czasach bardzo dużo ludzi kupuje losy czy obstawia zakłady. Jednak są wśród nich osoby, które mają predyspozycje do tego, aby przekroczyć granicę dzielącą zwykła rozrywkę od poważnego uzależnienia. Najczęściej w szpony takiego nałogu wpadają osoby które za wszelką cenę chcą odnieść sukces, udowodnić sobie oraz innym że potrafią wiele osiągnąć. Zdarza się że wykazują cechy narcystyczne, przekonane o swoich zdolnościach i umiejętnościach. Głęboko wierzą że osiągną sukces i nie poprzestaną w swoich działaniach, dopóki nie osiągną zamierzonego celu. W grupie ryzyka znajdują się również osoby o niskiej samoocenie oraz te, które doświadczyły traumatycznych przeżyć i w ten sposób, odreagowują wszystkie negatywne emocje z tymi przeżyciami związanymi.
2. Jakie zachowania towarzyszą hazardziście?
Patologicznemu uzależnieniu od hazardu, towarzyszy ciągła obsesja i natrętne myśli, które nie pozwalają skupić uwagi na żadnej innej czynności. Fascynacja i pociąg do gier, skutkuje pogorszeniem kontaktów towarzyskich, pogorszeniu ulegają relacje rodzinne oraz zaniedbywanie obowiązków zarówno domowych, jak i zawodowych. Patologiczni hazardziści potrafią zachowywać się irracjonalnie i niezrozumiale porzucając pracę, rodzinę, zaciągając coraz większe pożyczki, kredyty, zastawiając w lombardach cenne i wartościowe przedmioty w tym, rodzinne pamiątki. Oczywiście sami uzależnieni nie widzą w takim zachowaniu niczego złego. Uważają że jest to potrzebne i że wszystko szybko uregulują oraz spłacą ponieważ są przekonani, że za chwilę wygrają ogromne sumy. Wiadomo że w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Takie zachowanie powoduje szereg problemów finansowych a uzależniony traci zaufanie rodziny swojego otoczenia. Jednak patologiczny hazardzista w ogóle o tym nie myśli. Jest tak skupiony na rozgrywaniu swojej strategii i zdobywaniu potrzebnych środków, że bez względu na konsekwencje będzie dążył do osiągnięcia swojego celu.
Cechą charakterystyczną patologicznego hazardzisty są również notoryczne kłamstwa, których celem jest ukrycie rzeczywistego wymiaru problemu. Wymyślane historie są bardzo wiarygodne i często rodzina nie podejrzewa, że z ich bliskim dzieje się coś złego.
3. Co się dzieje w głowie hazardzisty?
Wszystkie jego myśli skoncentrowane są na obstawianiu zakładów i graniu. Jest to świat marzeń, wielkich pieniędzy i poczucie, że po zdobyciu upragnionej sumy, świat będzie dla nich stał otworem. Rozmyślają o luksusie i bogactwach, na które będą mogli sobie pozwolić. Jest to rzecz jasna zaburzenie rzeczywistego obrazu i patrzenie na życie przez krzywe zwierciadło. Uzależniony przestaje logicznie i racjonalnie myśleć. Przyświeca mu jeden cel i dla jego osiągnięcia, zdolny jest do wszystkiego. Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, chory w pierwszej kolejności nie przyznaje się do uzależnienia i aby jeszcze bardziej w to uwierzyć, wymyśla kolejne kłamstwa i historyjki, aby jak najdalej odsunąć od siebie myśl o uzależnieniu. Jest to typowy mechanizm obronny polegający na racjonalizacji, wypieraniu i zaprzeczaniu oczywistym faktom. Ciągle snute i wymyślane kłamstwa, to sposób na ucieczkę przed problemem. Patologicznemu hazardziście towarzyszy przekonanie że zawsze, kiedy tylko będzie chciał, może przestać grać. Oprócz kłamstw, chory notorycznie oszukuje i manipuluje swoim otoczeniem. Obiecuje poprawę i składa obietnice bez pokrycia jednak robi to w tak umiejętny sposób, że rodzina w to wierzy.
4. Jak żyć i postępować z hazardzistą?
Podobnie jak sam uzależniony, rodzina wypiera myśl o uzależnieniu i szuka szeregu wytłumaczeń oraz usprawiedliwień dla jego zachowania. Jest to oczywiście duży błąd ponieważ to tylko utwierdza chorego w przekonaniu, że wszystko jest z nim w porządku. Rodzina i najbliższe otoczenie, musi konieczne dostrzec że ich bliskiego pochłonął nałóg z którym sam sobie nie poradzi. Wsparcie i zrozumienie najbliższych odgrywa kluczową rolę w walce z uzależnieniem.
Hazardzista powinien ponosić konsekwencje swoich czynów i brać za nie odpowiedzialność, jednak robienie wyrzutów i wszczynanie kłótni nic tu nie pomoże, a może jeszcze bardziej zaognić sytuację. Nie należy chorego szantażować, grozić zwłaszcza jeżeli są one bez pokrycia. Jeżeli uzależnionego szantażuje się porzuceniem czy wyrzuceniem z domu ale się tego nie robi, to takie słowa nie będą miały żadnego znaczenia. Z chorym trzeba dużo rozmawiać, okazać mu wsparcie, zrozumienie, mówić otwarcie o uczuciach, obawach.
Oczywiście życie z partnerem uzależnionym od hazardu nie jest łatwe. Przekłada się ono na wszystkie sfery życia zarówno emocjonalnego, rodzinnego jak i finansowego. Długotrwałe uzależnienie prowadzi do degradacji życia w każdym jego aspekcie oraz powoduje utratę poczucia bezpieczeństwa w rodzinie. Bardzo łatwo wpaść w pułapkę współuzależnienia. Hazardzistą zostaje się do końca życia więc należy pamiętać o tym że nawet wtedy, kiedy chory podejmuje terapię i trzyma się jej zaleceń, to choroba może nawrócić i to ze zdwojoną siłą. Aby zminimalizować ryzyko powrotu do uzależnienia należy unikać grania z chorym w jakiekolwiek gry oraz miejsc, które mogłyby być dla niego impulsem do ponownego grania. Konsekwencją patologicznego hazardu jest całkowity rozpad więzi rodzinnych, rozwód, utrata praw rodzicielskich, zwolnieniem z pracy a nawet, w sytuacjach iście patologicznych, bezdomnością.
5. Gdzie szukać pomocy dla hazardzisty?
Terapię można rozpocząć na każdym etapie uzależnienia. Każdy moment jest dobry, aby odzyskać kontrolę nad własnym życiem. Jednak uzależniony sam nie przejdzie przez ten proces. Bardzo istotna jest tutaj rola najbliższego otoczenia i rodziny. Aby leczenie było skuteczne, chory musi dobrowolnie poddać się terapii a co za tym idzie, musi sam zrozumieć istotę problemu. Zmuszanie uzależnionego do odwyku, nie ma najmniejszego sensu ponieważ nie będzie on wykazywał woli współpracy, ani chęci podjęcia leczenia. Konieczne jest zatem uświadomienie uzależnionemu istoty choroby oraz wszystkich powstałych w jej wyniku konsekwencji. Rozmowy, próby wytłumaczenia i zobrazowania zaistniałej sytuacji, mogą być impulsem do zmian.
Leczenie chory może podjąć w specjalistycznych ośrodkach odwykowych, gdzie profesjonalna kadra lekarzy, psychiatrów i psychoterapeutów kompleksowo zajmuje się każdym przypadkiem. Terapia dostosowana jest do indywidualnego przypadku, brany jest pod uwagę stopień uzależnienia oraz predyspozycje chorego. Zarówno w kwestii terapii indywidualnej jak i grupowej, konieczne jest przepracowanie problemów i mechanizmów, które przyczyniły się do powstania choroby.
Byadmin
Molestowanie seksualne – gdzie leży prawdziwa istota problemu?
Molestowanie seksualne w ostatnim czasie jest bardzo źle rozumiane. Za molestowanie seksualne uważa się nawet samo spojrzenie przez co oskarżane są osoby, których zachowanie z molestowaniem nie miało nic wspólnego. Dlatego w poniższym artykule przybliżamy prawdziwe oblicze molestowania i zachowania, które noszą znamiona napastowania seksualnego.
1. Molestowanie seksualne – definicja
W kodeksie karnym molestowanie seksualne definiowane jest jako „każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym, odnoszące się do płci którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osobistej, w szczególności stworzenie atmosfery wrogiej, poniżającej, upokarzającej, uwłaczającej i zastraszanie; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy”.
Zatem w przełożeniu na język potoczny, to różnego rodzaju zachowania, które nie są akceptowane przez drugą osobę, będące dla niej poniżające i naruszające jej godność. Molestowanie seksualne często jest związane z poczuciem i wykorzystywaniem władzy, pozycji i wpływów. Może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn
2. Jak rozpoznać molestowanie seksualne?
Aby mieć pewność że druga osoba faktycznie dopuszcza się zachowań kwalifikujących je pod molestowanie seksualne i nie oskarżyć pochopnie drugiego człowieka, przedstawiamy zachowania typowe dla tego typu zjawiska.
Molestowanie seksualne ma następujący charakter:
- słowny – dwuznaczne propozycje, gwizdanie na widok kobiety, tzw. końskie zaloty, wulgarne i seksistowskie żarty, nieprzyzwoite wypowiedzi, naśmiewanie się, dręczenie psychiczne,
- fizyczny – niechciane pocałunki, przytulenia, dotykanie różnych części ciała bez zgody drugiej osoby, wykonywanie ruchów seksualnych a nawet gwałt,
- szantaż – zmuszanie do wykonywania czynności i rzeczy których druga osoba nie chce, zastraszanie, szantażowanie, wykorzystywanie swojej wyższości, władzy.
3. Flirt to nie molestowanie seksualne
Oczywiście w sytuacji kiedy ktoś podrywa czy flirtuje z drugą osobą, nie można zaliczyć do molestowania seksualnego. W przeciwnym wypadku chyba wszyscy musielibyśmy zostać oskarżeni o popełnienie tego czynu i wówczas cała populacja ludzkości, siedziałaby w więzieniu.
Flirt ma oczywiście podtekst miłosny lecz jest to nie tylko sposób uwodzenia czy droga do zdobycia czyjegoś serca. Wiele osób flirtuje dla zabawy, dla lepszego poznania się czy umilenia czasu. Nie ma w tym niczego złego. Podstawową ideą flirtu jest stopniowe skracanie dystansu odpowiedniego dla danej relacji. Flirtując przekraczamy nieznacznie granicę wyznaczoną przez normy i nadajemy swojej relacji bardziej intymny i bliższy charakter. Warto o tym wiedzieć gdyż taka wiedza może być przydatna w sytuacji, kiedy osoba faktycznie dopuszczająca się molestowania seksualnego, używa argumentu flirtu jako swojej linii obrony.
Flirt to gra słowna dwóch osób za ich obopólną zgodą. Gdy jedna z nich nie godzi się na określone zachowania, czuje się niepewnie, boi się, odczuwa jakikolwiek dyskomfort w kontakcie z drugą osobą, to wtedy mówimy już o molestowaniu seksualnym.
4. Konsekwencje niesłusznego oskarżenia o molestowanie seksualne
W dzisiejszych czasach oskarżenia o molestowanie seksualne stało się bardzo powszechne i częste. Wszystko zapoczątkowała akcja #metoo, kiedy to ruszyła fala oskarżeń o molestowanie seksualne i gwałty przez jednego z najsłynniejszych hollywoodzkich producentów filmowych, Harveya Weinsteina. Niestety akcja zaczęła w pewnym momencie przybierać zły obrót. Na całym świecie oraz w Polsce, coraz częściej padają oskarżenia o molestowanie, którego tak naprawdę nie było. To wynika właśnie z niewiedzy i braku zorientowania w tej kwestii. Oskarżający mylą zachowania które nie noszą w sobie żadnych znamion napastowania seksualnego i kierują sprawę do sądu.
Fałszywe oskarżenia mają nieprzyjemne konsekwencje dla obu stron. W sytuacji kiedy oskarżony o molestowanie zostaje uniewinniony nie oznacza to, że później wszystko układa się po jego myśli. Zawsze pozostanie z nim łatka człowieka który był wcześniej oskarżany i sądzony o tego typu przestępstwo. Zawsze będzie się to za nim ciągnęło i będzie musiał walczyć z przeciwnościami, jakie będą z tego wynikać.
Również strona oskarżająca może napytać sobie biedy z powodu fałszywego oskarżenia. Pół biedy jeśli oskarżenie będzie wynikało ze zwykłej niewiedzy i nieodpowiednim wyedukowaniu w tej kwestii. Wówczas konsekwencje mogą być mniej szkodliwe. Jednak w sytuacji kiedy strona oskarżająca składa fałszywe zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z premedytacją i wyrachowaniem, wtedy los już nie jest taki łaskawy. Za składanie fałszywych zeznań, fałszywe oskarżenie, pomówienie grozi wiele lat za kratkami. Poszkodowany może również wnioskować o odszkodowanie za wyrządzone z tego tytułu szkody. Odszkodowanie w zależności od danej sytuacji może sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych.
Zatem jeżeli masz podejrzenie co do niewłaściwego zachowania drugiej osoby, sądzisz że ma ono podłoże napastowania seksualnego ale nie masz 100% pewności, zasięgnij porady u specjalisty. Najlepiej jeśli skorzystać z porady psychologa, opowiesz o dręczącej Cię sytuacji, określisz dokładnie zachowanie drugiej osoby oraz swoje odczucia względem tej osoby. Jeżeli psycholog po dokładnym wysłuchaniu Cię potwierdzi Twoje obawy, wówczas dowiedz się jak w dalszej kolejności postępować i co zrobić aby osoba która Cię niejako krzywdzi, odpowiedziała za swoje czyny.
Byadmin
Dzieci w rodzinach przemocowych
Aby móc rozpocząć rozważania na temat funkcjonowania dzieci w rodzinach, które dopuszczają się przemocy należy najpierw przybliżyć czym ogólnie jest przemoc. O tym opowiemy w poniższym artykule.
1. Definicja przemocy domowej
Według definicji „przemoc w rodzinie” określa się jako jednorazowe lub powtarzające się działanie umyślne bądź zaniechane, które narusza prawa bądź też dobra osobiste osób najbliższych. Działanie to naraża te osoby na niebezpieczeństwo zarówno utraty zdrowia, jak i życia. Co istotne, zaburza ich poczucie godności oraz tworzy szkody w zdrowiu psychicznym.
Istnieje kilka rodzajów przemocy i dzielimy ją na:
- przemoc fizyczną – ta forma przemocy jest najbardziej widoczna. Dotyczy nie tylko uszkodzeń powstających na ciele ofiary ale i również prawdopodobieństwa ich powstania. Wyróżnić można takie przejawy jak szarpanie, przypalanie papierosami, uderzanie, szturchanie czy krępowanie ciała.
- przemoc psychiczną – do której zaliczamy upokarzanie, poniżanie, krytykowanie, szantażowanie czy nieliczenie się z potrzebami ofiary. Jest formą przemocy, którą trudno jest udowodnić, nie jest widoczna na ciele, a rany po niej pozostają jedynie w psychice ofiary.
- przemoc materialną – która obejmuje niszczenie czyjejś własności, odbieranie zarobionych pieniędzy, zabieranie rzeczy bez pozwolenia oraz sprzedawanie rzeczy bez zgody ofiary.
- przemoc seksualną – która dotyczy zmuszania do aktywności seksualnej osób, nie wyrażających na to zgody. Mowa w tym zakresie o gwałtach, wymuszaniu współżycia seksualnego czy zmuszaniu do oglądania pornografii. Celem oprawcy jest zaspokojenie swoich potrzeb.
- zaniedbanie – jest formą przemocy najczęściej dotykającą dzieci i osoby starsze. Polega na naruszeniu obowiązku do opieki przez osoby najbliższe, obejmuje niezaspokajanie potrzeb fizjologicznych, tych związanych z ubiorem, schronieniem, nieudzieleniem pomocy podczas choroby czy uniemożliwieniem korzystania z kuchni czy łazienki.
W literaturze przedmiotu mówi się o trzech fazach przemocy i kolejno są to:
- faza 1 – budowanie napięcia – jest zapowiedzią tego co się może wydarzyć. Pojawiają się konflikty, istnieje grupa tematów, która wywołuje nieporozumienia i gniew. Kształtuje się specyficzna reakcja tzn. może wystąpić bagatelizowanie, usprawiedliwianie bądź inne mechanizmy obronne. W tej fazie może pojawić się pierwszy akt przemocy.
- faza 2 – ostry incydent bicia i przemocy – pojawiają się epizody przemocy, które są coraz częstsze. Kształtuje się brak kontroli, który nie przeszkadza oprawcy i który widzi winę w ofierze. Szkody, które jej wyrządza są coraz większe.
- faza 3 – uprzejmości i miłości – pojawia się skrucha i pozorne zaprzestanie stosowania przemocy. Jest to faza „miodowego miesiąca”.
2. Przemoc a jej wpływ na psychikę dziecka
Funkcjonowanie dziecka i jego rozwój w takiej rodzinie jest niewątpliwie zaburzony. Uszkodzone zostają takie sfery jak poczucie własnego Ja, regulacja emocjonalna, poczucie więzi, odporność emocjonalna czy relacje z rówieśnikami. Dzieci które doświadczają przemocy w rodzinie, nie umieją sobie radzić z pojawiającymi się problemami. Jest to wynikiem obniżenia odporności psychicznej, dlatego też często stosują w zamian za to przemoc i wykazują dużą agresję. Idąc w ślad za rodzicami, dziecko kształtuje w sobie swój sposób radzenia sobie z problemami i stresem, wchodzi w dorosłe życie z ciężkim bagażem doświadczeń i samo stosuje agresję oraz przemoc w swojej rodzinie.
Jeśli chodzi o sferę emocjonalną dziecko w rodzinie przemocowej zarówno w dzieciństwie jak i w dorosłości, wykazuje silny lęk, strach i niepokój, które mogą doprowadzić w przyszłości do różnych zaburzeń w tym zakresie. Bardzo istotnym aspektem jest tutaj również poczucie winy, które odczuwa dziecko bite. To ono obwinia się za wyrządzoną mu krzywdę. Jest to jeden z mechanizmów obronnych, którym broni się mały człowiek. Poprzez odczuwanie winy dziecko, może uratować swoje przywiązanie do krzywdzących go rodziców. Nie rozumiejąc tego dlaczego rodzic go rani, winę przypisuje sobie, dzięki czemu jego więź z agresywnym rodzicem, nie zostaje zaburzona.
Jeśli chodzi o relacje z rówieśnikami, dziecko bite izoluje się od nich ze względu na brak zaufania, którym należy obdarzyć nowo poznaną osobę, chcąc się z nią zaprzyjaźnić. Samoocena dziecka bitego jest bardzo niska przy jednocześnie wysokiej samoakceptacji. Dziecko takie wykazywać może w przyszłości wysoką zależność od partnerów, czy innych osób dla niego znaczących.
3. Skutki przemocy stosowanej na dzieciach
U dzieci żyjących z agresywnymi rodzicami może pojawić się szereg różnych zaburzeń i objawów, związanych przede wszystkim z życiem w ciągłym stresie, lęku, smutku i brakiem zaufania. Często towarzyszą im takie trudności jak:
- zaburzenia mowy, które są efektem napięcia nerwowego np. jąkanie się,
- nocne moczenie się,
- trudności w nauce,
- zaburzenia snu np. koszmary senne,
- opóźnienie w rozwoju np. upośledzenie umysłowe,
- pojawienie się nieprawidłowości rozwojowych,
- niska samoocena,
- depresja,
- postawa zależna,
- zaburzenia nerwicowe,
- zaburzenia w sferze emocjonalnej, np. labilność emocjonalna, apatia, impulsywność, irytacja, wstyd,
- zaburzenia w sferze behawioralnej, np. zachowania kompulsywne, ssanie palca, obgryzanie paznokci, zaburzenia autoagresywne,
- zaburzenia w sferze społecznej, np. wycofanie, podejrzliwość, nieufność, brak umiejętności nawiązywania kontaktów z innymi, wyalienowanie, lęk przed nadmierną bliskością,
- dolegliwości somatyczne, np. bóle głowy i brzucha, zaburzenia snu i łaknienia
- urazy fizyczne, np. sińce i obrzęki, otarcia na skórze, częste złamania kości, blizny na ciele, krwawe pręgi czy nietypowe ślady po oparzeniach
- zaburzenia w sferze procesów poznawczych, np. nieumiejętność skupiania uwagi, koncentracji, zaburzenia pamięci,
- reakcje regresyjne, np. nieumiejętność kontroli czynności fizjologicznych u dziecka powyżej 4 roku życia,
- nadużywanie środków psychoaktywnych jako sposób na ucieczkę od problemów,
- choroby związane ze stresem.
Wszystkie wyżej wymienione zaburzenia mogą pojawić się zarówno w odległym czasie od stosowania wobec dzieci przemocy, jak i niektóre z nich są następstwami, które występują bezpośrednio po epizodzie bicia.
Czynniki mogące wywoływać agresję i przemoc wobec dziecka:
- przekonanie rodziców o dopuszczalności bicia dziecka – jako jednej z form karania za nieposłuszeństwo czy inne niedopuszczalne zachowania, będącą najlepszym sposobem na utrzymanie dyscypliny,
- niski próg frustracji – która związana jest z trudnościami i problemami życia codziennego,
- nadmierne spożywanie alkoholu przez rodzica,
- nierealne oczekiwania wobec dziecka – przeniesienie własnych pragnień i aspiracji na własne dziecko, niespełnienie wygórowanych celów i nierealnych oczekiwań skutkuje agresją rodzica wobec dziecka, częściej pojawia się tutaj przemoc psychiczna,
- nadopiekuńczość rodziców – która ogranicza naturalny rozwój i podejmowanie samodzielnych wyzwań przez dziecko. Pojawiająca się niechęć a nawet niegodzenie się na zachowania budzące obawę u rodziców, wywołuje agresję wobec ich dzieci,
- wzór relacji pomiędzy rodzicem a dzieckiem – wyuczony w dzieciństwie i powielany przez bitego rodzica wobec swojego własnego dziecka,
- dziecko jako „kozioł ofiarny” – na którym odbija się złość rodziców wywołana np. rozczarowaniem swoim partnerem czy zagubieniem jednego z rodziców w relacji małżeńskiej,
- niska samoocena oprawcy – który sam odczuwa bezsilność a agresja i przemoc wobec dziecka, daje mu poczucie mocy, siły i kontroli nad sytuacją,
- zaspokojenie swoich potrzeb – w przypadku przemocy seksualnej.
4. Metody pomocy skrzywdzonemu dziecku
Przede wszystkim najpierw należy rozpoznać sygnały które mogą wskazywać na to, że dziecko jest krzywdzone, bite czy poniżane. Kolejnym krokiem jest zebranie dodatkowych informacji na ten temat, w celu sprawdzenia tych podejrzeń. Później następuje analiza zebranych informacji, po to aby ocenić zagrożenie, uzyskać obraz sytuacji dziecka oraz zastanowić się nad formami wsparcia dla niego. W momencie potwierdzenia przypuszczeń należy zaplanować i przeprowadzić interwencję, której nadrzędnym celem jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa oraz wzbudzenie w rodzinie motywacji do zmiany i chęci rozwiązania problemów.
Cały opisany proces jest niezwykle ważny w momencie pomocy dziecku, przede wszystkim ze względu na to, że niewłaściwa ocena sytuacji i przypuszczeń naznaczy dziecko i jego rodzinę na całe życie, a co najgorsze zrobi im krzywdę. Bardzo ważne jest aby pomoc i wsparcie otaczało cały system rodzinny dziecka. Każda z osób z rodziny powinna zostać objęta specjalistyczną pomocą. Należy poznać funkcjonowanie tej rodziny, ich problemy, i dynamikę. Ze względu na skutki jakie niesie ze sobą przemoc stosowana wobec dzieci, nie należy być biernym i przyglądać się temu z boku nic nie robiąc. Ważna jest szybka interwencja i pomoc ofierze agresji.
Byadmin
Zaburzenia lękowe u dzieci
W dzisiejszych czasach bardzo często używa się zamiennie terminów strach i lęk. W psychologii jednak są to dwa różniące się między sobą pojęcia. W poniższym artykule, wyjaśnimy czym jest strach a czym lęk.
1. Główne aspekty strachu i lęku
W strachu wyróżnia się trzy aspekty to znaczy fizjologiczny, behawioralny oraz poznawczy. Nie zawsze występują wspólnie, mogą pojawić się dwa z nich bądź nawet tylko jeden.
- Aspekt fizjologiczny – przejawia się w fizycznych odczuciach. Jest to m.in. przyspieszone tętno, ucisk w klatce piersiowej, nieostre widzenie czy przyspieszona perystaltyka jelit,
- Aspekt behawioralny – to występujące zaburzenia w zachowaniu np. jąkanie się czy powtarzanie pewnych czynności,
- Aspekt poznawczy – to pojawiające się myśli o rzeczywistym niebezpieczeństwie oraz różne zniekształcenia procesów poznawczych typu przewidywanie przyszłości czy katastrofizowanie.
W lęku podobnie jak i w strachu można wyróżnić wszystkie powyższe aspekty, z pewną istotną różnicą występującą w przypadku aspektu poznawczego. Czynnik poznawczy przybiera wówczas odmienną formę, niż w omawianym wcześniej strachu. W tym przypadku myśli pacjenta dotyczą surrealistycznego i nieokreślonego zagrożenia. Innymi słowy, człowiek sam nie wie czego się boi a jego lęk, nie ma konkretnej i określonej przyczyny. W zaburzeniach lękowych to właśnie lęk jest głównym objawem i może przybierać różne postacie, jednak zawsze będzie związany z brakiem realnego niebezpieczeństwa.
2. Lęk u dziecka
Dzieciństwo bardzo często wiąże się z wieloma sytuacjami mogących wywoływać lęk. Najważniejszą funkcją lęku jest funkcja przystosowawcza. Polega ona na tym że człowiek, w tym wypadku dziecko, musi zaadaptować się jak najlepiej do potencjalnego zagrożenia, które jest związane z pojawiającymi się na wszystkich etapach życia wyzwaniami. Pomimo tego, że lęk jest naturalnym elementem rozwoju każdego człowieka, w nadmiarze może prowadzić do zaburzeń lękowych. Definicja lęku mówi, że jest to reakcja na pojawiające się zagrożenie, które przygotowuje jednostkę do walki lub ucieczki.
Wyróżnia się kilka typów zaburzeń lękowych u dzieci:
- lęk separacyjny – pojawia się zwykle u dzieci w wieku 3 lat, zmniejsza się i zanika około 5 roku życia. Występuje częściej u dziewczynek, a objawia się pojawieniem się intensywnego lęku w momencie rozłąki z rodzicem najczęściej z matką. Lęk ten występuje zarówno w momencie realnej rozłąki, jak i na samą myśl o tym. Reakcje jakie mogą pojawić się wtedy u dziecka to np. płacz, opór, ból brzucha czy inne dolegliwości bólowe. Reakcje te mają na celu uniemożliwienie rozłąki. Innymi przejawami tego lęku jest niechęć do wyjazdów bez rodzica np. na wycieczki szkolne czy kolonie, niechęć wychodzenia na podwórko bez matki czy ojca, ciągły niepokój o opiekuna, stale pojawiające się myśli o wypadku czy chorobie rodzica, sny o podobnej tematyce czy też niechęć do zasypania bez rodziców,
- zaburzenie lękowe uogólnione – zaburzenie występujące zarówno u chłopców jak i dziewczynek w wieku dziecięcym, natomiast w wieku nastoletnim znacznie częściej pojawiające się u dziewczyn. Przejawem tej choroby jest przede wszystkim ciągłe zamartwianie się i spodziewanie się tylko negatywnych sytuacji np. choroby taty, wypadku mamy, otrzymywania samych jedynek w szkole czy też stałe odczuwanie niepokoju i lęku, który ciągle utrzymuje się na tym samym poziomie. Innymi objawami są problemy ze skupianiem uwagi oraz ze snem. Dziecko mające zaburzenie lękowe uogólnione bardzo często próbuje znaleźć wsparcie i pocieszenie wśród otoczenia, które zapewni go o tym, że nic złego się nie stanie. Jednak w momencie dodania mu takiej otuchy mimo wszystko, nie uspokaja się i nadal się zamartwia,
- zespół lęku napadowego – jest to zaburzenie które występuje częściej w okresie dojrzewania niż w okresie dzieciństwa. Może pojawić się zarówno pod wpływem pewnego bodźca go wywołującego (fobie), jak i zupełnie bez żadnego powodu. Podczas napadu paniki pojawia się bardzo intensywny lęk wraz z takimi objawami jak kołatanie serca, duszności czy zawroty głowy. Lęk wywołuje objawy somatyczne, zaś objawy somatyczne intensyfikują lęk, który wzmaga te objawy. Jest to mechanizm błędnego koła,
- fobie specyficzne w dzieciństwie – zaburzenie, które występuje najczęściej ze wszystkich zaburzeń lękowych u dzieci. Najważniejszym objawem jest nieracjonalny i silny lęk przed konkretną rzeczą np. przedmiotem lub sytuacją. Może to być lęk przed ciemnościami, zwierzętami, wysokością, owadami czy widokiem krwi. Lęk ten pojawia się zarówno w realnej sytuacji, jak i w momencie wyobrażenia sobie jej przez dziecko. Dzieci młodsze mogą reagować na konkretne sytuacje płaczem, krzykiem czy bezruchem. W czasie dzieciństwa występuje wiele lęków przed różnymi zjawiskami czy obiektami i jest to normalne na tym etapie rozwoju. Ważne jest jednak to, czy lęk ten jest adekwatny do fazy rozwojowej w której dziecko aktualnie się znajduje, ponieważ fobię specyficzną diagnozuje się wtedy gdy tak nie jest. Mowa tutaj o np. lęku przed ciemnościami u dziecka w wieku 10 lat,
- fobia społeczna – przejawia się obawą i lękiem przed osobami nieznajomymi, u dzieci do 3 roku życia. Lęk przed obcymi ludźmi jest normalny i naturalny. Dziecko może przejawiać strach przed kolegami z klasy czy nauczycielami. W sytuacjach w których znajduje się wśród obcych mu osób stara się zachowywać poprawnie, cały czas myśląc o tym że jest oceniane, boi się że zostanie wyśmiane. Bardzo często również dziecko z tym zaburzeniem, wyobraża sobie sytuacje w których zostaje upokorzone. Lęk ten przejawia się również w rozmowie z innymi ludźmi, gdzie dziecko czerwieni się, jego ręce drżą, poci się, kontakt wzrokowy nie jest utrzymywany z rozmówcą, a głos cichy. Zupełnie inaczej jest w domu z bliskimi mu osobami, gdzie czuje się bezpiecznie i zachowuje swobodnie. Taka sytuacja rodzi dyskomfort. Stale odczuwane napięcie i unikanie takich okoliczności powoduje trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz zaburzenia w naturalnym rozwoju,
- mutyzm wybiórczy – rodzaj fobii społecznej w którym dziecko bojąc się ludzi przestaje mówić, mimo tego, że jego rozwój werbalny jest prawidłowy. Symptomami tego zaburzenia jest milczenie w obecności obcych osób, nieudzielanie odpowiedzi na ich pytania, odpowiadanie za pomocą gestów, nieutrzymywanie kontaktu wzrokowego, nie okazywanie emocji, unikanie aktywności ruchowej. W domu z bliskimi dziecko z mutyzmem wybiórczym zachowuje się swobodnie, nie krępuje się, rozmawia, jest wręcz jest gadatliwe, podejmuje aktywność ruchową i okazuje emocje,
- zaburzenia mieszane, w tym fobia szkolna – przejawia się najczęściej niechęcią, oporem i w rezultacie odmową pójścia do szkoły, chodzeniem do szkoły wbrew własnej woli. Dziecko zawsze rano kłóci się z rodzicami czy wychodzeniem ze szkoły po kilku lekcjach. Tym objawom bardzo często towarzyszą symptomy somatyczne takie jak bóle brzucha, bóle głowy czy nawet biegunki, dzięki którym dziecko nie musi nigdzie wychodzić.
3. Przyczyny zaburzeń lękowych u dzieci i leczenie
Bardzo często zaburzenia lękowe związane są ze zmianami w życiu dziecka, z którymi musi się ono zmierzyć. Są to np. przeprowadzka, pójście do szkoły, zmiana klasy czy pobyt w szpitalu. W literaturze przedmiotu wyróżnia się również czynniki, które stanowią przyczyny zaburzeń lękowych, a są to:
- czynniki biologiczne – do których zaliczamy zaburzenia w budowie mózgu czy też zaburzenia równowagi neuroprzekaźników,
- czynniki genetyczne – które są związane z dziedziczeniem tych zaburzeń po rodzicach czy dziadkach,
- czynniki środowiskowe – mowa tutaj o obserwacji i utrwalaniu nastawień lękowych od rodziców, którzy radzą sobie z trudnościami używając strategii unikania. Są to style wychowania oparte na nadmiernej kontroli dziecka, stałej krytyce czy przesadnej opiekuńczości jak również odczuwanie przez dziecko braku poczucia bezpieczeństwa, który wynika ze złej relacji z rodzicami, opartej na przemocy i agresji, negatywnych doświadczeniach w relacjach z rówieśnikami, śmierci któregoś z opiekunów, wypadku czy choroby.
Metody i techniki leczenia zaburzeń lękowych u dzieci:
- edukacja, która pomaga dziecku oraz jego rodzicom zrozumieć na czym polega natura lęku, jakie są jego przyczyny, co się dzieje z organizmem podczas pojawienia się lęku czy napadów paniki,
- nauka kontroli objawów somatycznych, np. z zastosowaniem treningu relaksacyjnego czy ćwiczeń oddechowych
- nauka innych sposobów rozwiązywania problemów,
- techniki behawioralne, sukcesywna ekspozycja bodźców wywołujących lęk,
- zmiana nastawień poznawczych, oparta na zmianie zachowania, identyfikacji, weryfikacji i przeformułowywaniu zniekształconych myśli, związanych z lękiem,
- przeciwdziałanie ponownemu pojawianiu się lęków u dziecka, poprzez sprawdzanie i utrwalanie jego osiągnięć,
- psychoterapia indywidualna, polegająca głównie na wspieraniu dziecka,
- terapia grupowa, stosowana najczęściej w fobiach społecznych,
- treningi asertywności oraz kompetencji społecznych,
- terapia rodzinna, stosowana w momencie gdy rodzice przejawiają nastawienia lękowe co jest główną przyczyną pojawienia się u dziecka zaburzeń lękowych oraz które są dla niego wzorcem do radzenia sobie z problemami,
- w przypadku fobii szkolnej, nie należy wycofywać dziecka ze środowiska szkolnego, konieczne jest zaangażowanie nauczycieli i wychowawców do współpracy przy jego leczeniu.
Zaburzenia lękowe u dzieci można leczyć. W niektórych przypadkach w pamięci dziecka pozostaje pewien akcent nastawień lękowych jednak jest on bardzo słaby i na dalszych etapach rozwoju oraz w dorosłości, osoby takie dobrze sobie radzą z problemami i funkcjonowaniem w życiu codziennym.
Byadmin
Psychoterapeuta
Psychoterapeuta jest osobą posiadająca odpowiednie umiejętności, wykształcenie i uprawnienia do prowadzenia psychoterapii. W Polsce obecnie nie ma uregulowanej sytuacji prawnej dotyczącej wymagań które musi spełniać osoba nazywająca siebie psychoterapeutą. Od kilku lat w opracowaniu jest ustawa „o niektórych zawodach medycznych” lecz nie została jeszcze uchwalona. Read More