Bezdomność jest przejawem wykluczenia społecznego, która powoduje, że człowiek pozbawiony jest praw do godnego życia, uczestniczenia w społeczeństwie czy pracy zawodowej. Bezdomność można rozpatrywać w różnych kontekstach. m.in sytuacja ekonomiczna, czyli brak domu i możliwości jego utrzymania; kwestie formalne w postaci braku zameldowania; kwestie kulturowe, takie jak wyalienowanie; kwestie społeczne w postaci braku więzi z innymi; stan psychiczny w postaci rezygnacji z celów życiowych jak również aspekt osobowościowy w postaci osamotnienia. Jeżeli bezdomność jest długotrwałym procesem, to przyczynia się do negatywnych konsekwencji w życiu człowieka. Przejawia się to etykietowaniem samego siebie jako osoby bezdomnej oraz przyjmuje się osobowość degradującą. Wyjście z bezdomności niestety nie jest takie proste, jakbyśmy tego chcieli. Fundamentalne znaczenie ma tutaj pomoc ze strony innych osób.
Proces bezdomności składa się z pięciu faz rozwoju. Pierwszym etapem jest załamanie się programu życiowego, który wynika z zerwania więzi z bliskimi osobami czy tez zakończenia związku partnerskiego, utrata pracy, zdrowia, okaleczenie, osadzenie w więzieniu. Największym problemem dla takich osób jest nieumiejętność znalezienia sposobu do pozbycia się takiego stanu. Kolejną fazą jest ubóstwo, będące konsekwencją świadomości sytuacji bez wyjścia. Z początku osoba redukuje swoje potrzeby. Nie ma pieniędzy na żywność, leki, ciepłą odzież. Taką osobą nie ma się kto zaopiekować. Pojawia się przekonanie, że redukcja swoich potrzeb nie wystarcza, dlatego zmienia się sposób myślenia i zaczyna taka osoba żyć chwilą. Zaczyna cieszyć się nawet najdrobniejszymi zdobyczami. Dystans pomiędzy jednostką a otoczeniem rośnie. Zdarza się, że osoby sięgają po alkohol, który przyczynia się do degradacji psychicznej. Pojawia się kolejna faza, która mówi o akceptacji swojej bezdomności. Osoba skupia się tylko na tym, gdzie można znaleźć noclegownie, jadłodajnie, wszelką pomoc, aby przetrwać tak jak potrafi. Staje się otwarta na nowe znajomości, znajomości z innymi bezdomnymi. Tolerancja na alkohol rośnie i następuje wyobcowanie z życia społecznego. Kolejnym etapem jest przystosowanie do bezdomności. Osoba zaczyna utrwalać nawyki w postaci włóczęgostwa, zaniedbywania siebie, swojej higieny, niezdrowego odżywiania oraz spożywania alkoholu. Ostatnim etapem jest tożsamość bezdomnego, czyli identyfikowanie stanu psychicznego bezdomnego z jego sytuacją. Objawami kształtowania tożsamości osoby bezdomnej są: utrata poczucia kontroli oraz sprawstwa, zależność od pomocy różnych instytucji oraz brak inicjatywy na życie.
Najczęściej słyszy się o bezdomności mężczyzn, jednakże sytuacja taka również dotyka kobiet. Głównymi przyczynami są konflikty rodzinne, rozpad rodziny, ubóstwo, doświadczanie przemocy, bezrobocia czy patologii rodzinnych jak również zaburzeń osobowości. U osób bezdomnych można dostrzec myślenie magiczne. Jednakże większość marzeń albo się nie spełnia albo bezdomnemu się nie przydadzą.
Najważniejszymi skutkami emocjonalnymi osób bezdomnych jest samotność. Osoba taka nie odczuwa więzi z osobami o podobnych przeżyciach. Czuje się odrzucona, niechciana, dlatego reaguje złością i agresją. Oprócz poczucia osamotnienia również odczuwa poczucie niższości w stosunku do rodziny, ze względu na niski status ekonomiczny i społeczny. Wstyd również nie jest obcy osobom bezdomnym. Wstyd jest wynikiem zaistniałej sytuacji, sytuacji jaka ich dotknęła. Często bezsilność bezdomni ujawniają poprzez negatywizm wobec świata.
About the author